W roku ubiegłym wyszła drukiem, zdobywając szybko ogólne uznanie publikacja panów: Adamczyka, Szopy, Nowaka „Pieczątki formacyjne Legionów Polskich Polskiego Korpusu Posiłkowego i Polskiej Siły Zbrojnej na przesyłkach poczt polowych z uwzględnieniem tła historycznego 1914-1918” [1] Do dzisiaj otrzymała już wiele pozytywnych recenzji
Przejdź do części: druga | trzecia |
zdobywając również złoty medal w klasie literatury na XXI OWF w Warszawie, czemu każdy kto miał ją w rękach się nie dziwi. W momencie kiedy ujrzała światło dzienne stała się punktem odniesienia, który umożliwia ulokowanie walorów z tej tematyki. Co więcej dała szansę, aby szersze grono filatelistów mogło włączyć się w nurt poszerzania wiedzy z tego obszaru, gdyż z przyczyn oczywistych, autorzy pomimo benedyktyńskiej pracy, nie byli przecież w stanie dotrzeć do całego materiału źródłowego. We wstępie napisali zresztą, że liczą na uzupełnienia, które potencjalnie będą mogły ukazać się w II wydaniu.
Do dzisiaj nie pojawiło się tego wiele. W moim artykule w Filateliście [2] przedstawiłem rozszerzenie okresu stosowania jednej pieczątki formacyjnej, Komisji Werbunkowej z Garwolina. W Przeglądzie Filatelistycznym ukazała się recenzja autorstwa Jerzego Walochy [3], w której oprócz opinii, znalazły się również uzupełnienia dotyczące 13 pieczątek, oraz 1 nowa nieopisana w w/w publikacji. Autor wyraził zdziwienie jak wiele może uzupełnić w oparciu o swój „mały” zbiór.
Z artykułu p. J.Walochy wyciągnąłem wniosek, że praca Adamczyka pomimo swojej objętości i trzykrotnemu rozszerzeniu zawartości w stosunku do pionierskiej publikacji legionowej: płk. J.Z.E. Berka „Poczta Polowa Legionów 1914-1918” może być znacząco uzupełniana. Kwestia tylko, aby właściciele porównywali posiadane walory z zawartością omawianej pozycji i publikowali swoje spostrzeżenia, z czym szacowne grono filatelistów ma jednak problemy. Postanowiłem więc sam poobserwować internetowe aukcje walorów legionowych i na tej podstawie wnieść nieco wiedzy do tematu. Wcale niedługi okres pozwolił mi zebrać sporo uzupełnień, które niniejszym przedstawiam. Z pewnością znajdę ich więcej, dlatego w tytule określam je jako część 1. Ponieważ pieczątki formacyjne u Adamczyka nie są numerowane, będę się do nich odnosił tak jak p. Jerzy Walocha w relacji do strony na której występują.
Str.193 – 1. Pułk I. Bryg. Leg. Polsk. Adamczyk przedstawia w oparciu o Berka, tak jest w przypadku pieczątek do których nie dotarł osobiście. W związku z tym brak jest wszelkich danych na temat jej stosowania. Na (il.1) przedstawiam przesyłkę z 22.02.1915 roku wysłaną austriacką pocztą polową nr 118. Odbitka jest koloru czerwonego.
Str.197, 621 – Cenzurowano III Baon 1. p. piech. Polskich Legionów. Ta odbitka stempla formacyjnego zespolonego z cenzurą pokazana jest w monografii Adamczyka dwukrotnie, pomimo informacji że tego nie robił, do tego z różnymi opisami. Sumując oba, znana jest ze stosowania w okresie VII – X 1915 w dwóch kolorach fioletowym i czarnym. Na przedstawionej (il.2) kartce widzimy ją w kolorze czerwonym a przesyłka była wysłana 4.01.1916 roku pocztą polową Nr 118, czyli oprócz trzeciego koloru, wydłuża się znany czas stosowania o kolejne 3 miesiące do VII 1915 – I 1916. Na tej przesyłce widzimy ją razem z okrągłą pieczęcią Komendy III baonu, ale w tym przypadku nie wnosi ona nic nowego do naszego zasobu wiedzy
Str.211 – I. Bryg. VI Baon Komenda Komp. 3. (z orzełkiem) Opisana jest jako stosowana w okresie IV – XI 1916. Na (il.3) przedstawiam kartkę wysłaną 30.03.1916 roku, co być może rozszerza jej okres stosowania tylko o jeden dzień, ale jest to już marzec, więc obecnie znamy ją z okresu III – XI 1916.
Str.243 – Komenda 3 pułku Polskich Legionów. Jej dotychczas opisany zakres stosowania to IX 1916 – II 1917. Stosowana jednak był już dużo wcześniej, co możemy stwierdzić na podstawie kartki (il.4) wysłanej pocztą polową 355 w dniu 19.12.1915 roku. Czyli nowy znany okres stosowania dla tej pieczątki formacyjnej to XII 1915 – II 1917. Na tej przesyłce mamy też ciekawą pieczątkę cenzury z dłońmi skierowanymi w stronę napisu, nie znalazłem jej w publikacji Adamczyka.
Str. 312 – 1. Pułk Artylerji Legionów Polskich Kadra. Na (il.5) przedstawiam kartkę wysłaną pocztą etapową z Kozienic w dniu 7.09.1916 roku, czyli okres stosowania tej pieczątki należy wydłużyć o miesiąc. Aktualnie wynosi on co najmniej V – IX 1916.
Str. 315 – I Pułk Artyleryi Leg. Pol. Baterya 2. W oparciu o kartkę (il.6) wysłaną 14.05.1917 należy wydłużyć jej okres stosowania z III – IV 1917 o kolejny miesiąc. Wysłana ze stemplem Warszawy. To prawdopodobnie przypadkowa wysyłka związana z wizytą legionisty w Warszawie, bo jako adres nadawcy na kartce figuruje Garwolin, gdzie bateria stacjonowała oraz odwołanie do poczty polowej 378.
Str.348 – Oddział telefoniczny Komendy Polskich Legionów, opisana jest jako stosowana w okresie IV – VIII 1917. Dzięki kartce (il.7) wysłanej 17.01.1917 wiemy, że była stosowana już co najmniej trzy miesiące wcześniej.
Str.354 – Komenda Parku amunicyjnego Legionów Polskich, u Adamczyka przedstawiona jest w oparciu o wycinek i brak jest jakichkolwiek danych odnośnie jej użycia. Na (il.8)przedstawiam przesyłkę wysłaną 10.02.1917 w Łodzi, możemy potwierdzić jej stosowanie w tej dacie, w miejscu wysyłki i kolorze fioletowym.
Str.449 – C.i K. Sąd Komendy Grupy Legionów Polskich Pułkownika Zielińskiego, której okres stosowania Adamczyk podał na III 1916 – II 1917 a pan Jerzy Walocha rozszerzył do V 1917 roku. Ja w oparciu o (il.9) kopertę z datownikiem Kozienic 21.02.1916 cofnę jeszcze jeden miesiąc. Aktualnie znany zakres jej stosowania zawiera się w II 1916 – V 1917.
Str. 537 – 1 Pułk Artyleryi Legionów Polskich Bateria Szkolna. Kartka pokazana na (il.10) wysłana 10.12.1916 roku w Wiedniu wydłuża znany zakres jej stosowania o pięć miesięcy do III – XII 1916. Dodatkowo w bazowej publikacji pieczątka ta pokazana jest bez 1, prawdopodobnie na odbitkach, które posłużyły autorowi była ona niewidoczna. Ponieważ prezentowana tu kartka jest z okresu późniejszego upada koncepcja, że 1 była zużyta mechanicznie, więc prawdopodobnie nie zawsze dobrze się odbijała.
Str.549 – Kancelarya Rachunkowa 2. Pułku Legionów Polskich znana dotychczas z okresu IV – VI 1917 pokazana jest na (il.11) na kartce wysłanej 24.10.1917 austriacką pocztą polową 378, czyli 4 miesiące później.
Str.621 – Stempel cenzury zespolony z nazwą oddziału, Cenzurowano II. Baon 3 Pułk Leg. Pol. Kartka (il.12) wysłana 6.08.1915 roku ,czyli dwa miesiące wcześniej niż stosowanie zanotowane u Adamczyka, obecnie znana jest więc z okresu VIII - X 1915.
Na uwagi do powyższego tekstu czekam pod adresem ksiark@poczta.onet.pl
Literatura
[1] J.Adamczyk, J.Szopa, J.T.Nowak - Pieczątki formacyjne Legionów Polskich Polskiego Korpusu Posiłkowego i Polskiej Siły Zbrojnej na przesyłkach poczt polowych z uwzględnieniem tła historycznego 1914-1918. Kraków 2014.
[2] Krzysztof Siarkiewicz – Ślady działalności Komisji Werbunkowej do Legionów Polskich na terenie powiatu garwolińskiego w materiale pocztowym – Filatelista 1/2015.
[3] Jerzy Walocha recenzja publikacji: J.Adamczyk, J.Szopa, J.T.Nowak - Pieczątki formacyjne Legionów Polskich Polskiego Korpusu Posiłkowego i Polskiej Siły Zbrojnej na przesyłkach poczt polowych z uwzględnieniem tła historycznego 1914-1918. Kraków 2014 – Przegląd filatelistyczny 2/2015.
Powyższy tekst ukazał się pierwotnie w Filateliście nr 2, 2016.
Przejdź do części: druga | trzecia |
