We wrześniowym numerze 9(168)2016 Przeglądu Filatelistycznego Pan Adam Mann przedstawił niekatalogowane usterki i odmiany całostki Ck 55 (1). To koperta wydana z okazji 550-lecia urodzin Mikołaja Kopernika z sygnaturą P.P.T.iT.X.71. 1.000.000. wg. projektu A. Heidricha. Autor zmobilizował mnie do przejrzenia materiału który sam posiadałem, a ponieważ efekt przerósł moje najśmielsze oczekiwania, zachęcił mnie też do zajrzenia na aukcje internetowe, gdzie dokupiłem jeszcze kilka
interesujących sztuk. Poniżej prezentuję co aktualnie posiadam w ramach potwierdzenia i rozszerzenia spostrzeżeń p. Adama Manna.
Charakterystyczną usterką tego wydania jest niespasowanie barw o którym napisał p. Adam. W katalogu Fischera Tom 2 z 2016 roku (2) jest ono wycenione w przypadku ich znacznego przesunięcia, do interpretacji własnej, co to jest „znaczne”. Skutkuje ono m.in. rozmazanym czy nieostrym obliczem Kopernika. W katalogu brak jest zdjęcia które by je przybliżyło, natomiast we wspomnianym artykule przyczyna nieostrości jest słabo rozpoznawalna, choć opisana jako przesunięcie brązowego. Chciałbym zauważyć że niespasowanie barw w Ck 55 przybiera różne postaci i co za tym idzie daje różne efekty na znaku opłaty. Pomimo że we wspomnianym katalogu całostka ta opisana jest jako dwukolorowa: brąz/c.oliwk, to w procesie druku miała nakładanych minimum cztery barwy, z pasowaniem których były kłopoty: oliwkową, żółto-brązową, czerwono-brązową, ciemnobrązową (to moje amatorskie określenie kolorów). Na ostatecznym rysunku możemy rozróżnić ich efekty: oliwkową ramkę, żółto-oliwkowe tło portretu, czerwono-brązową narzutkę Kopernika, ciemno-brązowe włosy, ubranie wewnętrzne pod szyją i na lewym rękawie oraz litery na ramce. To sprecyzowanie przyda nam się w dalszej części mojego artykułu.
il.1
Na (il.1) przedstawiam najbardziej rozmyte oblicze Kopernika, co wynikło z przesunięcia barwy żółto-brązowej w prawo o ok. 1 mm i ok. 0,5 mm w dół. Ta całostka wygląda blado, tak jakby brakowało jej nieco przyciemnienia i to zarówno w barwie brązowej jak i oliwkowej ramce. To jednak nie wszystko, występują na niej także drobne błędy ramki. Są jednak inne niż opisane przez pana Adama, choć podobnej natury. W moim przypadku są to trzy białe włoskowate łuki: na górnej ramce, pod myślnikiem, na lewej ramce nad poprzeczką Ł oraz w poprzek M. Czwartą usterką jest mała biała kreska-plamka pod mostkiem litery A w dolnej części. Na ilustracji pokazałem je oznaczone strzałkami wraz z oznaczeniem przesunięcia koloru.
il.2
Na (il.2) przedstawiam przesunięcie w prawo barwy oliwkowej i czerwono-brązowej a żółto-brązowej lekko w dół, czego efektem jest nieostrość twarzy Kopernika innego typu niż poprzednio. Najbardziej charakterystyczne elementy rozpoznawcze tego przesunięcia to jakby podwójne oczy astronoma, praktycznie zanik koloratki oraz przesunięcie liter w ramce w lewo. Litera N napisu KOPERNIK wjechała na białe pole. Dodatkowo na tej całostce mamy jeszcze dwa drobne błędy: oliwkowa kropka pod 3 w 1543 oraz biały okrąg nad 60. Strzałkami oznaczyłem interesujące miejsca.
il.3
Na (il.3) przedstawiam przesunięcie w prawo barwy czerwono-brązowej oraz ciemnobrązowej. Efekt to mała nieostrość twarzy Kopernika, a charakterystycznym znakiem rozpoznawczym może być biały kontur włosów lub najechanie wierzchniego okrycia na brodę astronoma. Gdy przyjrzymy się uważnie to zauważymy również przesuniecie w prawo wszystkich ciemnych liter w ramce okalającej portret. Strzałkami zwracam uwagę na charakterystyczne elementy.
il.4
Na (il.4) przedstawiłem kolejny rodzaj nieostrości wynikły tym razem z lekkiego przesunięcia brązów do góry. Możemy łatwo zauważyć, że tym razem Kopernik głową dotyka do górnej białej ramki tak samo jak litera A z POLSKA do dolnej, gdyż napisy też poszły do góry w stosunku do ramki. Ponadto kontur ramion jest zdecydowanie szerszy i mocniejszy niż normalnie. Tak jak poprzednio strzałkami wskazałem te elementy.
 |
 |
| il.5 | il.6 |
Posiadam jeszcze koperty w których synchronizacja kolorystyki jest zasadniczo dobra, ale mają inne drobne usterki. Na (il.5) przedstawiam całostkę gdzie na znaku opłaty, pod włosami, nad prawym ramieniem Kopernika, występuje ciemnobrązowa kropka. Wygląda to na przypadkowe chlapnięcie farby, choć być może ktoś ją zweryfikuje jako powtarzalną. Ta całostka posiada jeszcze nieregularną ale charakterystyczną oliwkową plamkę na literze P w POLSKA. Jest ona na pewno usterką powtarzalną, gdyż posiadam drugą kopertę z identyczną plamką na P, ale już bez brązowej kropki przy włosach. Kolejna koperta, pokazana na (il.6), posiada uszkodzenie lewego górnego narożnika oliwkowej ramki. A na (il.7) pokazuję już mniej efektowną usterkę, oliwkową kropkę na białym polu na prawo od litery J.
il.7
W swoim artykule Pan Mann zasygnalizował istnienie kopert z silnym przesunięciem całości nadruku w lewo o 8 mm w stosunku do kopert standardowych. Jest to mało precyzyjne określenie bo pojawia się pytanie, jakie są koperty standardowe. Patrząc na załączoną przez Niego ilustrację wygląda, że sygnatura doszła do brzegu lub nawet dalej.
 |
| il.8 |
 |
| il.9 |
Chciałbym potwierdzić to spostrzeżenie, z tym że w moich kopertach różnica pierwszego P sygnatury od jej lewego brzegu waha się od 2,25 mm do 7 mm, porównanie pokazuję na (il.8). Podobne przesunięcie występuje też w pionie, na (il.9) pokazałem tego przykłady, a pomiary od dołu koperty do początku pierwszego P sygnatury pokazały odległość od 5,5 mm do 10 mm. Do pozycjonowania mogę jeszcze dodać, że jedna z moich kopert nie trzyma dokładnie linii pion-poziom, a skos dochodzi do 1,5 mm na jej długości. Potwierdzam również spostrzeżenia odnośnie różnej intensywności druku barwy brązowej oraz użytych dwóch różnych rodzajów papieru.
Podsumowując wygląda na to, że całostka Ck 55 jest bardzo ciekawym materiałem filatelistycznym, dającym duże pole do popisu jeśli chodzi o jej specjalizację. Zapraszam do kontaktu ze mną w sprawie tego materiału pod adresem ksiark@poczta.onet.pl
Literatura
(1) Mann A., 2016. Usterki i odmiany całostek Ck 55 – Przegląd Filatelistyczny 9(168),
(2) Katalog Polskich Znaków Pocztowych Tom 2 – Fischer 2016.
