Uzupełnienia do pieczątek formacyjnych polskich legionów cz. 2

Zgodnie z moimi przewidywaniami zamieszczonymi w artykule [1], jest jeszcze spore pole do uzupełniania publikacji panów: Adamczyka, Szopy, Nowaka „Pieczątki formacyjne Legionów Polskich …..” [2] Tym razem przedstawię cztery pieczątki formacyjne, których stałem się posiadaczem, a nie występują w omawianej publikacji. Nadal będę się odnosił do jej stron, ale w tym przypadku do miejsca, gdzie powinny się znaleźć lub są ich odmiany.

Dołożyłem też trochę trudu aby dokonać ich prezentacji, po pewnym oczyszczeniu lub rekonstrukcji. W jednym przypadku, z racji dużych luk w orzełku, zdecydowałem się przedstawić ją w wersji niepełnej licząc, że może ktoś ją uzupełni.
Na stronie 468 publikacji Adamczyka, przedstawione są dwie wersje pieczątki formacyjnej Oficera placu legionów polskich w Lublinie, z polskim i niemieckim napisem w otoku. Obie wersje różnią się też orzełkiem. Na (il.1) przedstawiam list wysłany pocztą etapową z Lublina w dniu 24.11.1915 roku, na którym fioletowym tuszem odbito pieczątkę formacyjną w/w Oficera placu. Jest to nowa trzecia mutacja tej pieczątki, jakby złożenie dwóch poprzednich, gdyż polskojęzyczny napis współistnieje z orzełkiem znanym z wersji niemieckojęzycznej. Co ciekawe ozdobne rozetki rozdzielające napis, też są kopią wersji niemieckojęzycznej, a nie polskiej. Na (il.2) przedstawiam rekonstrukcję tej pieczątki, wykonaną poprzez kombinację obu odbitek Adamczyka. Jej średnica 33 mm jest zgodna z wersjami wcześniej przedstawionymi.

Il.1	Il.2

Na stronie 525 bazowej publikacji, zamieszczone są pieczątki formacyjne: Komisariatu werbunkowego do Wojska Polskiego w Radomiu oraz Inspektoratu Werbunkowego Wojska Polskiego w Radomiu. Na (il.3) przedstawiam kartkę wysłaną 18.05.1917 pocztą etapową z Radomia, z fioletową odbitką nieopisanej dotychczas pieczątki formacyjnej. Owalna pieczątka z napisem: Wojsko Polskie Komisaryat werbunkowy w Radomiu. Orzełek jest specyficzny, nie znalazłem takiego na żadnej pieczątce prezentowanej w publikacji Adamczyka. Ponieważ odbitka jest z dużym brakiem, rekonstrukcję zdecydowałem się zostawić niepełną (il.4). Jej wymiary to 38 x 31 mm. Dodam tylko jeszcze, że na innej aukcji internetowej widziałem drugą kartkę wymienioną pomiędzy tymi samymi osobami, wysłaną 12.05.1917 z identyczną pieczątką. Także na niej odbitka orzełka była niepełna, co może świadczyć o jego zużyciu lub słabym wykonaniu.

Il.3	Il.4

Trzecia, nowa pieczątka formacyjna, związana jest z wywiadem legionów. Adamczyk na stronie 560 omawia istnienie takowego prezentując tylko jedną pieczątkę: Kundschafter-Stelle der Polnischen Legjonen Czenstochau. Na (il.5) przedstawiam kartkę z pozdrowieniami wysłaną z Kowla 21.06.1916, za pomocą poczty polowej 163, do Łodzi. Nadawca z Departamentu Wojskowego z Piotrkowa (czyli placówki wywiadu). Przynależność swoją potwierdza dwuwierszową pieczątką formacyjną odbitą w kolorze czarno-fioletowym o treści: KUNDSCHAFTER – ABTEILUNG K.U.K. KMDOS POLNISCHER LEGIONEN. Pokazuję ją oczyszczoną na (il.6). Wymiary zewnętrzne to 61 x 11 mm. Kartka dotarła do adresatki, dostarczona przez pocztę miejską w Łodzi, której odbitą pieczątkę posiada z datą 30.06.1916.

Il.5

Il.6

Na stronach 603-611, poświęconych PSZ (Polskiej Sile Zbrojnej), nie znajdziemy pieczątki polskiej baterii polowej. Na (il.7) przedstawiam kartkę wysłaną u schyłku I Wojny Światowej, mianowicie 7.11.1918 roku, poprzez pocztę cywilną z Garwolina. Tu funkcjonował Kurs wyszkolenia artylerii PSZ, przekształcony następnie w baterię polową. Odciśnięta na przesyłce pieczątka formacyjna koloru fioletowego, o średnicy 33 mm z napisem: Poln. Feldbatterie Brief– Stempel, jest typową pieczątką do listów używaną w wojsku niemieckim. Po oczyszczeniu pokazuję ją na (il.8).

Il.7	Il.8

Na uwagi do powyższego tekstu czekam pod adresem ksiark@poczta.onet.pl

Literatura:
[1] Krzysztof Siarkiewicz – Uzupełnienia do pieczątek formacyjnych polskich legionów cz. 1 – Filatelista 1/2016
[2] J.Adamczyk, J.Szopa, J.T.Nowak - Pieczątki formacyjne Legionów Polskich Polskiego Korpusu Posiłkowego i Polskiej Siły Zbrojnej na przesyłkach poczt polowych z uwzględnieniem tła historycznego 1914-1918. Kraków 2014.